Jak to się robi

Domowa produkcja mydeł jest bardzo prosta. Byłam bardzo zaskoczona, że wystarczy tylko wymieszać tłuszcze z ługiem i już. Trzeba oczywiście wiedzieć trochę więcej, uważać na żrący ług, ale nie jest to duży problem.

Opisuję tutaj metodę CP (Cold Process) czyli "na zimno". Jest to najprostsza, uniwersalna i szeroko stosowana metoda. W późniejszym terminie opiszę też OHP (Oven Heat Process), która jest rozszerzeniem CP.

Angielskojęzyczne mydelniczki zachęcam do przestudiowania instrukcji i kursów ze strony Nature's Garden.

Podstawowe zasady

• zachować środki ostrożności - ług sodowy jest żrący!
• na żadnym  etapie nie stosować niczego z aluminium ani rdzewiejącej stali!
• we wszystkich przepisać miarą jest gram!  Nie mililitr! Oleje są lżejsze od wody, dlatego 1 l oleju waży mniej niż 1 l wody!
• bardzo dokładnie odmierzać ilość NaOH i tłuszczy! Cała zabawa polega na tym, aby tłuszczy było więcej niż ilość, która zostanie zmydlona przez ług. Pozostałe tłuszcze będą później pielęgnować naszą skórę. Ja zwykle stosuję przetłuszczenie 8%, ale w szczególnych przypadkach można stosować mniejsze (np.w mydłach do włosów) lub większe (dla jeszcze większej pielęgnacji).
• należy stosować świeże tłuszcze, tzn. takie, w których nie została przekroczona data przydatności do spożycia. Uważać na promocje, sprawdzać etykiety. Ja kiedyś właśnie tak okazyjnie kupiłam po bardzo dobrej cenie masło shea. Niestety mydła z tym masłem zaczęły szybko jełczeć. Brzydko wtedy pachną i pojawiają się na nich brązowe plamy. Było mi strasznie głupio, bo część z tych mydeł podarowałam znajomym i rodzinie.

Narzędzia

• garnek emaliowany lub stalowy do roztapiania stałych tłuszczy
• naczynie szklane lub plastikowe w którym będziemy robić ług - ja używam do tego celu słoika o pojemności ok. 0,4 l
• naczynie do odmierzania sody kaustycznej - szklane lub plastikowe
• większe naczynie (u mnie plastikowa miska) do mieszania tłuszczy i ługu. Może być to również ten sam garnek, w którym roztapiamy tłuszcze (o ile jest wystarczająco duży).
• elektroniczna waga o dokładności minimum 1g, a lepiej 0,1g. Dokładne ważenie składników (szczególnie NaOH) jest bardzo ważne!
• rękawice gumowe
• okulary ochronne
• odzież, której nie będzie nam szkoda jeśli się zniszczy. Ale spokojnie, moja ciągle jest w dobrym stanie :)
• rozdrabniacz, jak do robienia koktajli. Teoria mówi, że składniki można również wymieszać ręcznie, ale chyba nie znam nikogo, kto by to kiedyś robił :) Trwa całe wieki. Za pierwszym razem można ewentualnie wykorzystać ten stosowany normalnie w kuchni do celów spożywczych, później warto jednak zakupić jakiś najtańszy model za 30 zł tylko do mydeł. Koktajl truskawkowy z delikatną nutą mydła nie jest chyba tym, co tygrysy lubią najbardziej :)
• jakaś forma do której wlejemy otrzymaną masę. Świetnie nadają się do tego kartony po mleku lub sokach. Mają wprawdzie wewnątrz warstwę aluminium, ale jest ona pokryta folią. Należy tylko zwrócić uwagę, czy nie jest uszkodzona. Bardzo sobie chwalę również pojemnik na chleb chrupki, plastikowy wkład do szuflady i.. rurę kanalizacyjną fi 75mm :) Idealna ilość masy do zapełnienia tych pojemników powstaje z 600g tłuszczy.

• ewentualnie małe, pojedyncze foremki, formy silikonowe do babeczek lub specjalne formy do mydeł (jak poniżej Sleeping Woman firmy Milky Way)

Składniki

• tłuszcze, oleje - w ilościach i proporcjach zgodnych z przepisem
• płyn do przygotowania ługu - rodzaje opisane są w sekcji Ług.
• NaOH czyli wodorotlenek sodu czyli w handlu soda kaustyczna. Do kupienia w sklepach z chemią gospodarczą. Jak wam się nowe hobby spodoba polecam kupowanie na Allegro, wychodzi dużo taniej.
• dodatki - do masy mydlanej można w różnych celach dodać mnóstwo ciekawych rzeczy. Barwniki, zapachy, jogurt, mleko, sól, puree z owoców, warzyw... Niestety niektóre z nich barwią mydło na brązowo, ale na szczęście nie wszystkie :)

Przygotowanie

No, to zabieramy się do zabawy.

• W garnku na tłuszcze odmierzamy odpowiednią ilość stałych tłuszczy i stawiamy je na małym ogniu. Uważaj, żeby nie przegrzać!
• Wykładamy starymi gazetami miejsce w którym będziemy pracować
• Zakładamy rękawice i okulary
• Przygotowujemy ług sodowy (koniecznie przeczytaj!)
• W tym czasie zajmujemy się znowu olejami. Stałe tłuszcze już się roztopiły, warto je też ostudzić do temperatury pokojowej. Przelać do naczynia w którym będziemy miksować masę (lub zostawić w garnku jeśli jest wystarczająco duży) i dolać odpowiednią ilość tłuszczy płynnych.
• Niektórzy mierzą temperaturę ługu i olei, ja tego nigdy nie robiłam, nie wydaje mi się to konieczne. Jeśli chcemy otrzymać gęstą masę składniki mogą być cieplejsze. Jeśli interesuje nas rzadka masa, ochładzamy wszystko do temperatury pokojowej (a później krócej miksujemy). 
• Ostrożnie wlewamy ług do tłuszczy, wkładamy mikser w taki sposób, aby zabrał ze sobą jak najmniej powietrza i włączamy. Podczas pracy miksera nie wyciągamy go z masy! Przypominam, że masa jest żrąca! Co jakiś czas wyłączamy i mieszamy wyłączonym mikserem, nie wyciągając go na zewnątrz. Chodzi o to, aby ze względów estetycznych nie wmieszać do środka powietrza - mydło będzie wtedy gładsze.
• Mieszamy tak długo, aż uzyskamy jednolitą, homogeniczną masę. Trwa to od kilku sekund do kilku minut w zależności od składu tłuszczy, ich temperatury i olejku zapachowego który zastosujemy. Niektóre potrafią momentalnie z masy zrobić beton :) Z kamieniami :) Masa jest gotowa, gdy zacznie "pisać", tzn. strużka utrzymuje się przez chwile na powierzchni.
• Jak już mamy masę o interesującej nas konsystencji, możemy się zabrać za część artystyczną. W zależności od potrzeb dodać barwnik, lub kilka barwników w osobnych naczyniach, dodać zapach - olejki eteryczne lub zapachowe. Nie używać olejków zapachowych, które nie są dopuszczone do kontaktu ze skórą!! Czasem można kupić takie do kominków zapachowych - do mydeł się nie nadają! Pewne są olejki eteryczne z apteki i olejki zapachowe ze sklepów zajmujących się sprzedażą komponentów do wyrobu mydeł. 
• Przelać masę do naczynia, przy okazji tworząc wcześniej zaplanowaną kompozycję.
• Przykryć, zawinąć ręcznikiem i CZEKAĆ. Najlepiej 24 godziny. W tym czasie masa przyjdzie przez fazę żelową, podczas której olej się zmydli. Można również uniknąć tej fazy nie izolując masy lub nawet wstawiając masę do lodówki czy nawet w zimie na mróz. Masa zmydli się wprawdzie nieco później, ale pozostanie z reguły jaśniejsza. Najczęściej stosuje się to w mydłach robionych na bazie produktów mlecznych. Po przejściu przez fazę żelową stają się beżowe, bez tej fazy pozostają białe. UWAGA - niektóre dodatki, jak np. miód czy dwutlenek tytanu powodują dodatkowe rozgrzanie masy. Najlepiej wtedy nie izolować lub sprawdzać co jakiś czas i gdy naczynie jest gorące przestawić je w chłodne miejsce.
• Po 24 godzinach wyjmujemy stężałą masę z formy. Jeśli będzie to trudne, należy wstawić formę na 2-3 godz. do zamrażalnika. Jeśli masa jest w kartonie po soku lub mleku, karton można spokojnie zniszczyć podczas wyjmowania zawartości. 
• Zabieramy się za krojenie plasterków mydła, rękawiczek ochronnych już nie potrzebujemy. Najlepiej kroić szpachelką, ale zwykły nóż też się nadaje. Polecam grubość 2 - 2,5 cm. Wydaje mi się, że mydła o takiej grubości najlepiej leżą w ręce. Aby się przekonać, że masa rzeczywiście jest już mydłem można delikatnie dotknąć jej językiem - nie powinna parzyć, tylko smakować na mydło.
• Nie wyrzucać resztek! Zachować również masę, która została na ściankach miski, miksera itd. Po jakimś czasie uzbierane resztki z produkcji oraz resztki wykorzystanych już mydełek można wysolić i uzyskać super mydło-czyścidło do prania, czyszczenia łazienki / kuchni itd.
• Zostawić tak przygotowane kawałki na 1-2 dni gdzieś na blacie. Po tym czasie można je upiększyć - ew. zheblować boki (na krajalnicy do ogórków), kanty - nożykiem do obierania jarzyn, ostemplować itd.
• Schować mydełka w suchym, przewiewnym miejscu i postarać się zapomnieć o nich na 4-6 tygodni.
• Niecierpliwi (jak ja) mogą spróbować umyć ręce resztkami lub jednym kawałkiem, żeby ocenić jak mydło się zachowuje - jak leży w ręce, jaką robi pianę, jak pachnie itd. Jednak w tym momencie mydło nie jest jeszcze szczególnie pielęgnujące.
• Po okresie "leżakowania" mydłka można używać :) Albo ładnie zapakować i podarować komuś miłemu :)

Co potem

A potem zabieramy się za planowanie następnego mydła :) Tak, tak, to wciąga  :)